Tereny dzisiejszej Gminy Boguchwała już od przeszło 3 tys. lat p.n.e. były miejscem intensywnego osadnictwa ludzkiego. Świadczą o tym liczne odkrycia i znaleziska archeologiczne. Zamieszkaniu tych terenów przez człowieka sprzyjały dobre warunki klimatyczne oraz bliskość żyznej doliny rzeki Wisłok.
Na podstawie badań archeologów w latach 1947, 1956 i 1960, na terenie cegielni W. Angermana, w pobliżu stacji kolejowej w Boguchwale, odkryto pozostałości osady kultury ceramiki wstęgowej rytej. Ludność ta zapoczątkowała na terenach ziem polskich osiadły tryb życia, stając się prawdopodobnie pierwszymi rolnikami. Innym odkryciem z tego samego miejsca było zlokalizowane i zbadanie osady kultury przeworskiej, którą datuje się na III-IV w. p.n.e. - a charakterystycznymi jej elementami były naczynia gliniane, ozdoby metalowe, elementy zdobnicze strojów. Kultura ta największe znaczenie uzyskała w okresie tzw. wpływów rzymskich.
Cesarstwo Rzymskie w pierwszych wiekach naszej ery przeżywało apogeum swojego rozwoju, a kupcy z Italii docierali szlakami bursztynowymi do samego Bałtyku. Istnieją przypuszczenia, że doliną Wisłoka przebiegało jedno z odgałęzień tego szlaku, czego dowodem są znalezione na terenie gminy tzw. "skarby rzymskie". W miejscu nieczynnej, ale wtedy działającej wspomnianej cegielni W. Angermana wykopano urnę z popiołem i monetą rzymską. Kiedy w 1948 r. budowano drogę w Zwięczycy (m. Rzeszów - przyp. red.) znaleziona została rzymska brązowa moneta cesarza Maksymiana Herkulesa.
W czasach wczesnośredniowiecznych teren Gminy Boguchwała wraz z całym okręgiem rzeszowskim leżał na granicy pomiędzy Rusią Halicką, a państwem pierwszych Piastów. Krajobraz gminy w dominującej części był wtedy inny niż dzisiaj, gdyż jak pisze badacz osadnictwa na tym terenie - J. Kurtyka: "[...] zasięg lasu był daleko większy w średniowieczu niż obecnie. Wisłok wyłaniał się z puszczy gdzieś na wysokości Piotraszówki (dziś Boguchwała), bowiem jeszcze z 1373 roku pochodzi wiadomość, że tereny pomiędzy Piotraszówką, Niechobrzem i Czudcem były zalesione. Wiadomo też, że w 1479 roku koło Zwięczycy położone były lasy zwane "Przepaść" i "Święte" (Silva Swathe)".
Po okresie różnej przynależności w XII i XIII wieku, w 1340 roku wyprawa Kazimierza Wielkiego na Ruś ostatecznie przyłącza tereny dzisiejszej Gminy Boguchwała do państwa polskiego. Od końca XIV wieku na terenie gminy zbiegały się granice trzech ziem: przemyskiej, sanockiej i sandomierskiej. Graniczące w tym rejonie ze sobą wsie należały pod względem administracyjnym do odrębnych w/w obszarów. Rzeką graniczna była Lubcza. Tak więc Zwięczyca i Racławówka leżące po północnej stronie rzeki Lubczy, wchodziły w skład ziemi przemyskiej, natomiast miejscowości leżące na jej południowym brzegu: Piotraszówka (Boguchwała) i Lutoryż wchodziły w skład ziemi sanockiej. Wiadomo też, że strumieniem Topolowym biegła granica ziemi sandomierskiej, do której należały wsie: Niechobrz, Zgłobień Stary i Nowy (oprócz Zabierzowa, który pozostał przy ziemi przemyskiej). Także do tej ziemi należała prawdopodobnie Topolówka (Nosówka).
Wzmianki o Piotraszówce pochodzą z 1375 roku, przy okazji lokacji sąsiedniej wsi Lutoryż. Inne wsie gminy po raz pierwszy odnajdujemy w dokumencie datowanym na lata 1424-1449, a dotyczy on Zwięczycy, Kielanówki, Racławówki oraz Topolówki (Nosówki). W 1398 roku pojawia się po raz pierwszy wiadomość o Zabierzowie, gdzie już w 1409 roku erygowana zostaje parafia, do której należały wsie: Racławówka, Nosówka oraz Kielanówka. W 1461 roku aktem donacyjnym założona zostaje parafia w Boguchwale z przynależną wsią Lutoryż.
Utworzenie diecezji przemyskiej w 1375 roku, która objęła swoim posiadaniem nowo powstałe województwo ruskie z ziemiami: przemyską i sanocką, doprowadziło do szybszej asymilacji wielonarodowościowego "żywiołu" zamieszkującego ten teren. Prawdopodobnie pod koniec XV wieku powstała parafia w Zgłobniu obejmująca swoim zasięgiem Zgłobień i Wolę Zgłobieńską. Z początkiem XVI wieku dokumenty wymieniają już w obszarze wspomnianej parafii: Zgłobień, Wolę Zgłobieńską, Błędową Zgłobieńską i Niechborz. W 1624 roku drewniany kościół parafialny w Zgłobniu p.w. św. Andrzeja został spalony przez Tatarów.
Z końcem XVI wieku wsie z północnej części gminy Kielanówka, Zabierzów, Zwięczyca i Boguchwała znalazły się w rękach Mikołaja Spytka Ligęzy kasztelana sandomierskiego, właściciela Rzeszowa. Za jego panowania przeżywały dość szybki rozwój gospodarczy. W 1624 roku północne rejony gminy znacznie ucierpiały w wyniku groźnego najazdu Tatarów - spaleniu uległa Boguchwała, Zabierzów oraz Zgłobień.
Rozwojowi gospodarczo-społecznemu wiosek z terenu dzisiejszej Gminy Boguchwała nie sprzyjało nadejście epoki saskiej. Włączenie się Polski do wojny północnej w latach 1700-1721 spowodowało, że jej niszczycielski wpływ odbił się także we wsiach rzeszowskich. Kontrybucje, rekwizycje, pospolite rabunki wojsk szwedzkich, a także i polskich dotkliwie zaważyły na losach mieszkańców wsi z terenu gminy Boguchwała. W 1702 roku Rzeszów i okolice były okupowane przez wojska szwedzkie gen. Stenbocka, który wymierzając olbrzymie kontrybucje próbował zniszczyć majątki Lubomirskich w Rzeszowie, Głogowie, Błażowej oraz dobra ich krewniaków w Łące i Boguchwale. W tym samym roku chłopi z Boguchwały i okolicznych wsi zmuszeni zostali przez żołnierzy szwedzkich do prac fortyfikacyjnych na zamku rzeszowskim. Powtórzyło się to w 1704 roku, tylko tym razem za sprawą żołnierzy saskich.
Olbrzymie spustoszenie wyrządzili we wsiach okolic Rzeszowa: m.in. w Staroniwie, Zwięczycy, Boguchwale i Krasnem żołnierze Konfederacji Tarnogrodzkiej w 1715 roku. Jednym z nielicznych jasnych momentów w tym trudnym stuleciu we wsiach Gminy Boguchwała była działalność fundatorska wielkiego magnata księcia Teodora Konstantego Lubomirskiego. Jako właściciel od 1724 roku majętności określanej mianem "państwa boguchwalskiego", w którego skład wchodziły wsie: Boguchwała, Lutoryż, Zgłobień, Błędowa, Nosówka, Wola Zgłobieńska, starał się z nich uczynić organizm konkurencyjny dla Rzeszowa. Wyrazem tego było uzyskanie dla wsi Boguchwała, edyktem króla Augusta II Sasa, praw miejskich w 1728 roku oraz wybudowanie w tym samym czasie nowego rokokowego kościoła i plebani. Boguchwała miała wówczas ambicje stać się konkurentem niewielkiego w owych czasach Rzeszowa. Niestety, władze austriackie już w 1772 roku królewską decyzję unieważniły.
Innym przejawem ambicjonalnych zapędów Teodora Lubomirskiego była przebudowa dawnego dworu boguchwalskiego na wspaniały zespół barokowy, w skład którego wchodził: pałac z ogrodem, kościół, założenie parkowe i staw. W 1741 roku Teodor Konstanty Lubomirski został kolatorem parafii w Zgłobniu, a zarazem fundatorem nowego kościoła w tej miejscowości.
Wraz z pierwszym rozbiorem i nadejściem władzy austriackiej wsie gminy Boguchwała znalazły się w ramach nowych jednostek administracyjnych zwanych cyrkułami, chociaż w dalszym ciągu związane były układami dominialnymi.
Z początkiem XIX wieku, dominium boguchwalskie z wsiami: Błędowa, Lutoryż, Zgłobień, Nosówka, Woła Zgłobieńska i Niechobrz zakupuje rodzina Straszewskich pochodząca aż ze Straszewa w płockim.
Ważnym wydarzeniem z dziedziny życia gospodarczego pod koniec XIX wieku (1895 r.) było poprowadzenie przez wschodnie tereny gminy Boguchwała linii kolejowej z Rzeszowa do Jasła. Wybudowano wtedy stację kolejową w Boguchwale. Lata I wojny światowej przynoszą kolejne duże zniszczenia zarówno dworów jak i gospodarstw chłopskich. Przynajmniej na kilka lat zamarło życie kulturalne i oświatowe.
Na rzecz odradzającej się Polski w 1914 roku inż. Klaudiusz Angerman utworzył tutaj Drużyny Bartoszowe, umundurowane i uzbrojone z jego własnych środków. Coraz prężniej rozwijał się ruch ludowy, w którym aktywny udział brali chłopi z Boguchwały, Racławówki, Zgłobnia, Zwięczycy, Lutoryża, Kielanówki i Niechobrza.
Powstanie niepodległego państwa polskiego przyniosło falę entuzjazmu, który zaowocował m.in. oddaniem przez ostatnią właścicielkę Boguchwały - Wandę Suszycką całego majątku dworskiego z pałacem na rzecz Akademii Umiejętności celem "podnoszenia kultury rolnej w nowo odradzającej się Polsce", a także wybudowaniem nowych szkół w Boguchwale i Lutoryżu. Tuż przed wybuchem II wojny światowej, wiosną 1939 roku inż. S. Syska rozpoczyna rozruch największego zakładu przemysłowego na terenie gminy Boguchwała, wybudowanego w ramach COP - Zakładów Porcelany Elektrotechnicznej ZAPEL.
Okupacja hitlerowska rozpoczęła się na tym terenie 6 wreśnia 1939 roku, kiedy to oddziały Wehrmachtu zajęły ważniejsze budynki w kilku miejscowościach, szczególnie tych leżących wzdłuż głównej drogi i linii kolejowej do Jasła. Siedzibą władz gminy zbiorczej była wtedy Racławówka (od 1933 r.), a ta należała do powiatu rzeszowskiego dystryktu krakowskiego. Lata okupacji hitlerowskiej przebiegały pod znakiem terroru, wywózek przymusowych do Niemiec oraz kontyngentów nakładanych na poszczególne wioski. Zagładzie uległa cała ludność żydowska z terenu gminy. W 1940 roku powstała na terenie Boguchwały organizacja podziemna, której dowódcą został ppor. Józef Klimczak. W 1942 roku organizacja ta została przemianowana na 39 Placówkę Armii Krajowej, która swoim zasięgiem działania objęła: Boguchwałę, Budziwój, Lutoryż, Niechobrz, Zgłobień, Mogielnicę, Racławówkę, Staroniwę i Zwięczycę. W 1944 roku w ramach akcji AK "Burza": partyzanci z Boguchwały wraz z Oddziałem Batalionów Chłopskich z Siedlisk i Lubeni stoczyli kilkugodzinną potyczkę z Niemcami w rejonie młyna i mostu na Lubczy w Boguchwale.
Po wojnie stopniowo nastąpiła rozbudowa infrastruktury rolnej, a także przemysłowej - szczególnie w samej Boguchwale, która od 1976 roku jest "stolicą" gminy. Powstało wiele zakładów o ważnym znaczeniu nie tylko dla mieszkańców samej gminy. Należałoby tu wymienić obok wspomnianego ZAPEL-u Zakłady Naprawy Samochodów w Boguchwale (1974), Przesypownię Cementu (1967) i Wojewódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w tej samej miejscowości - działający od 1975 roku do 1990 pod szyldem Wojewódzkiego Ośrodka Postępu Rolniczego (obecnie PODR). Usługi na rzecz ludności Gminy Boguchwała świadczy od 1945 roku Spółdzielnia SCH w Boguchwale ze swoimi agendami w Zgłobniu, Woli Zgłobieńskiej, Racławówce i Niechobrzu. Niebagatelną rolę w krajobrazie powojennych przemian na terenie gminy odgrywa Bank Spółdzielczy w Niechobrzu, ze swoją ponad 100 letnią tradycją.
[źródło: Wiktor A., Wnęk S. "Gmina Boguchwała nie tylko przewodnik", wyd. Roksana, Krosno 2002]